Zen

Zen in een bujutsuschool?

Zen en bujutsu lijken onverenigbaar. Zen een vredige stille oefening in meditatie en budo bestaande uit dynamische atletische oefeningen in vechtkunst met dodelijke technieken. Echter de geschiedenis wil dat Boddhidharma beide tegelijk heeft geïntroduceerd aan de monniken van het Shaolin klooster als het antwoord op hun probleem dat de monniken hadden. Door de manier waarop de monniken het boeddhisme beoefenden, hadden zij een spirituele ziekte opgelopen namelijk, de verzwakte geestelijke toestand en de slechte lichamelijke conditie.
Boddhidarma onderwees de monniken het doel van onbeweeglijkheid en de zin van beweging. Boddhidarma demonstreerde de monniken Ba Guan (=muurstaren) meditatie. Ook onderwees Bodhidharma de monniken de manier om de geest (verstand en intentie) in de spier te krijgen in de vorm van Chi Gong, zodat de lichamelijke conditie van de monniken zou verbeteren. Boddhidarma leerde de monniken een aantal gechoreografeerde vechtoefeningen genaamd 'De 5 dierentrede'.
Vanaf die tijd zijn zen en budo samen als Yin en Yang. Twee tegengestelden die samen één geheel vormen. In elke Aziatisch land waar het zen-boeddhisme is verspreid, hebben generaties monniken beide disciplines naast elkaar beoefend.

Wat is Zen?

Heel veel mensen kennen dit woord, maar de werkelijke betekenis is niet bekend. Het woord zen betekent "meditatie" niets meer, niets minder. Het komt van het sanskrit woord "dyan". 'Dyan' werd met de invoering in China in het Chinees werd verbasterd tot ch'an. Later werd het Chinese ch'an in het Japans vertaalt tot zen. Zen is een voertuig dat iemand helpt zijn weg te vervolgen, waarin meditatie een essentieel onderdeel is. Zonder meditatie is eer geen Zen, maar alleen meditatie is ook geen zen.
Zen is een boeddhistische stroming die is ontstaan in China met de komst van Boddhidarma in het klooster van Shaolin. Bij de installatie van Boddhidarma als abt van het klooster legde hij de monniken strikte regels op over meditatie, werk, eten en alle andere dingen die invloed hadden op de levenswijze van de monniken. De monniken in het klooster werden gedwongen in een dagelijkse routine, waarin meditatie werd afgewisseld met hard werk zoals schoonmaken, reparatie en landbouw voor voedsel. Dit dagelijkse rooster bevatte ook Chi Gong oefeningen en gevechtsoefeningen. De monniken slaagde er in de vechtkunst te leren en te beoefenen binnen de context van de gedragscode die wordt voorgeschreven door zen. De vechtkunst en huishoudelijke arbeid werden beoefend als religieuze oefening zijnde een uiting van egoloosheid handelen. Dus geen pocherij, geen agressie, geen emotionele betrokkenheid en vooral geen gedachte aan wraak. Een boos man of een trots man was niet geschikt voor de spirituele vechtkunst.
"Wees leeg van jezelf!" is de les die Boddhidarma aan de monniken leerde. Deze les is later beschreven in de 'Wu Shi Dao' ook wel bekend als de Japanse 'Bushido', de erecode van de samoerai.

Meditatie

Meditatie staat centraal binnen de zen beoefening. Door het centraal stellen van meditatie heeft men soms de indruk dat er een doel bereikt moet worden, namelijk verlichting. Verlichting is niet iets dat iemand kan afdwingen. De verlichting kan volgens de zen echter geen doel zijn. Als men een doel zou stellen bestaat er gehecht aan dat doel. Door gehechtheid aan het doel zal het doel niet bereiken.
De meditatie-methode binnen zen wordt zazen genoemd en is het belangrijkste kenmerkend van zen. Zazen kan het beste worden vertaald als 'zitten in aandacht', 'Za' is het Japanse karakter voor 'zitten'. Zazen wordt meestal beoefend op een kussentje of een bankje in lotushouding. De zazen is gericht op het uitschakelen van de zintuigen en het denken. Dit is echter erg moeilijk voor de meeste mensen die het denken niet zo kunnen beheersen als hun lichaam.

Waarom mediteren?

Als er geen doel is, waarom zouden we dan moeten mediteren. Zen meditatie zoals dat door Boddhidharma is ontwikkelt is een zeer effectieve alfa-ontwikkelmethode. De techniek is tegenwoordig ook zeer bekend bij psychologen en wordt binnen de psychologie ook toegepast. De psychologen noemen deze methode 'de Ganzfeld techniek'. Het muurstaren, zoals deze meditatie methode ook wordt genoemd stimuleert de hersenen tot het alfastadium. Wanneer de hersenen in het alfa-stadium zijn voelen wij ons prettig. Het lichaam is ontspannen, maar de geest is wel alert. Het alfa-stadium is de poort naar een dieper bewustzijn van ons zelf. Dit stelt ons instaat om dingen helderder te zien. In het zen-boeddhisme is door het bereiken van dit stadium, wij in contact komen met ons eigen en onze ego kunnen loslaten, onhechtheid bereiken en de mogelijkheid bied tot het verkrijgen van verlichting.
De hersenen in het alfa-stadium krijgen heeft ook nog vele praktische voordelen. Wanneer we het alfa-stadium bereiken kunnen onze hersenen veel informatie opnemen en verwerken, we zijn uitsters geconcentreerd op een ding. Het is een soort van super leermode. Tevens is het alfa-stadium de bron van creativiteit. Deze creativiteit stelt ons instaat beter met problemen om te gaan en op te lossen.
Meditatie en zen zijn geen new age. Meditatie in zen is praktisch en wereldlijk, waardoor je meer in contact komt met jezelf. Hierdoor kan jezelf beter/makkelijker handhaven in de hectische wereld van vandaag. Hoewel in zen er geen doel is dat men nastreeft, is de techniek een zeer precies beschreven. Concentratie en perfectionering van de techniek is waar de aandacht in zen meditatie ligt. De rest komt vanzelf.

Bujutsu en Zen

Is het doel van het zen-boeddhisme hetzelfde als het doel van bujutsu?

Het antwoord op deze vraag is JA. Beide hebben het doel om onthechtheid te bereiken en emotioneel onafhankelijk te zijn. Onthechtheid en emotioneel onafhankelijkheid is niet hetzelfde als apathie of nihilisme. Apathie en nihilisme zijn een staat waarbij we om niets meer geven en geestelijk afgestompt raken. Als we nergens meer omgeven, hebben we ook geen compassie of medeleven meer. Compassie en medeleven zijn 2 standpunten van het boeddhisme. Het betekent wel dat het bezittelijk zijn niet meer aanwezig is in onze beleving. Een eenvoudig voorbeeld hiervan is in plaatst van vrienden hebben, zijn we vrienden.

Budo

Natuurlijk kunnen we vechtkunst of vechtsport beoefenen zonder zen. Maar dan ben je niet bezig met budo (krijgskunst), maar met sport. Tegenwoordig worden veel voormalige krijgskunsten beoefend als sport. Om het kunstgevoel en de ware gedachte van budo te verkrijgen, is er spirituele ervaring nodig. Spirituele ervaring kan men verkrijgen door middel van spirituele discipline in de vorm van meditatie. Meditatie stelt je in staat het verkrijgen van het bijzondere inzicht dat ontstaat met spirituele ervaringen. Dit is de spirituele weg van de krijger.
Zoals kunst techniek overstijgt, overstijgt vechtkunst puur atletische eigenschappen. Een verlicht persoon heeft weinig nodig om meesterschap in de vechtkunst te bereiken, alleen enig lichamelijke training en conditionering om de technieken eigen te maken.

Zen

Zen kan ook worden beoefen zonder budo. Vele zen-volgelingen doen ook niet aan budo, zeker in het westen niet. Het gevaar hierbij is dat men geestelijk afgestompt raakt, door het stilzitten. Hierdoor lopen vele weer in de valkuilen van de monniken van Shaolin voordat Boddhidharma arriveerde. Budo is een manier om de geest scherp te houden door middel van fysieke arbeid. Hoewel veel instructeurs in de budo-discipline geen aandacht geven aan het geestelijke aspect zijn er vele die dit wel doen. Er zijn heel veel disciplines van zacht zoals Tai Chi Chuan tot hard zoals Karate en Shaolin Tijgervuist. Voor ieder wat wils.

Huwelijk

Een huwelijk tussen zen en budo is wat werkt. Waarom werkt het?
Vechtkunst is een training in zelfdiscipline. In budo zijn compassie, medeleven en nederigheid even belangrijk, als de technische kennis en kunde. In vroeger tijd wanneer een student egoïstisch gedrag begon te vertonen, kreeg hij een les in nederigheid door de meester. Tegenwoordig is dat niet meer zo, omdat de leraren van tegenwoordig ook arrogant zijn. Budo heeft de nederigheid en compassie van het boeddhisme nodig.
Iedere zen beoefenaar is een krijger. De code van de krijger is de Wushidao, deze definieert zijn doel en leidt zijn handelen. Zen heeft behoefte aan orde en stabiliteit. Zen heeft de Wushidao ook nodig, zonder de Wushidao wordt zen weer lichtzinnig, zoals in de jaren 60.
De fusie van karakter, ethiek, nederigheid, compassie met de wijsheid die alleen door meditatie kan worden bereikt is wat voor beide discipline werkt en helpt een persoon volledig te worden.